Maatschappelijke Kosten-Baten-Analyse voor Programma Luchtruimherziening is noodzakelijk

‘Bij grote projecten die de toekomst van een gebied bepalen is de MKBA [Maatschappelijke Kosten-Baten-Analyse] verplicht’ zo stelt de Rijksoverheid op haar website. Dit lijkt zo vanzelfsprekend. Immers, ruimte is schaars en ieder stukje Nederland dient meerdere belangen. Zonder goede schets en afweging van deze belangen kan geen gebalanceerde en verdedigbare besluitvorming plaatsvinden.

Toch is dat precies wat er dreigt te gebeuren bij de herziening van het Nederlandse luchtruim: er is geen MKBA gepland.

Gezien de doorlooptijd en de geografische omvang is er bijna geen project te bedenken dat het zo sterk verdient om een groot project te worden genoemd als de Luchtruimherziening. Dit traject loopt al sinds 2017 en bestrijkt het volledige luchtruim van Nederland en de daaronder liggende gebieden - heel Nederland dus.

En dat het project de toekomst van meerdere gebieden bepaalt, moge ook duidelijk zijn. De Effectanalyse die is uitgevoerd voor het Schetsontwerp laat zien dat er diverse gebieden zijn die ten gevolge van de Luchtruimherziening een (aanzienlijk) hogere geluidsbelasting zullen krijgen. Het is aannemelijk dat deze gebieden hierdoor minder geschikt worden voor bewoning, natuur en recreatie.

Om dit bestuurlijke manco aan de kaak te stellen, hebben wij een brief gestuurd naar minister Tieman en staatssecretaris Tuinman. Hierin bieden wij een uitgebreide onderbouwing van de beleidsmatige en procedurele onmisbaarheid van een MKBA. Wij verzoeken de bewindslieden deze analyse alsnog te laten uitvoeren. Wij waarschuwen hen dat zij met het negeren van de eigen regels het risico lopen op de kwalificatie van onbehoorlijk bestuur.

Bij het Programma Luchtruimherziening lijkt het er vooralsnog op dat opnieuw de ruimte voor andere belangen (wonen, gezondheid, natuur en klimaat) wordt bepaald door de ruimte die overblijft nadat de behoeften van defensie en van de commerciële luchtvaart zijn ingevuld.

Een MKBA zal bijdragen aan een meer transparante, expliciete en gebalanceerde afweging van belangen tussen met name de woningnood, gezondheid, natuur, klimaat, en commerciële luchtvaart bij de inrichting van het luchtruim.

Onafhankelijk advies naar de impact van luchtvaart op gezondheid hard nodig

8 september 2025

Luchtvaart heeft door geluidsoverlast en luchtverontreiniging impact op de gezondheid van mensen. Het vliegverkeer is de afgelopen tientallen jaren enorm toegenomen, maar het laatste integrale advies naar de effecten hiervan is meer dan een kwart eeuw geleden gegeven. Burgers, gezondheids- en maatschappelijke organisaties zijn bang dat omwonenden en werknemers ernstige gezondheidsrisico’s lopen die we niet goed in kaart hebben. Het is hoog tijd voor een nieuw onafhankelijk advies op de Nederlandse situatie.

Daarom roepen op initiatief van Stichting S4R:voor een luchtvaart die ons past, kinderlongarts Ismé de Kleer (Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam) en Gezondheidop1 in totaal 24 maatschappelijke organisaties de Tweede Kamer en het kabinet op om de Gezondheidsraad weer een goed onafhankelijk advies met aanbevelingen te laten maken. Deze organisaties zijn:

• BTV Rotterdam
• Caring Doctors
• COPD & Astma Huisartsen Adviesgroep
• Gezondheidop1
• Greenpeace
• Groene Zorg Alliantie
• Lab Toekomstige Generaties
• Long Alliantie Nederland
• Longfonds
• Milieudefensie
• Mobilization for the Environment
• Natuur&Milieu
• Natuur- en Milieufederatie Gelderland
• Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland
• Nederlandse Vereniging voor Medische Milieukunde
• Omgeving Zonder Vlieghinder
• Platform Vlieghinder Zaanstreek
• Recht op Bescherming tegen Vlieghinder
• Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen
• SchipholWatch
• Stand Up For Your Rights
• Stichting S4R: voor een luchtvaart die ons past
• Urgenda
• Vlieghinder Nieuwkoop
  

Deze maatschappelijke organisaties willen dat de overheid het belang van burgers en hun gezondheid voorop stelt en tot actie overgaat. Daarom bieden zij op 10 september Kamerleden, de minister van Infrastructuur en Waterstaat en de staatssecretaris van VWS een manifest aan dat oproept tot een onafhankelijk advies vanuit de Gezondheidsraad. Dat is een eerste stap in het erkennen van Gezondheid als belangrijk thema en zal tot gedegen adviezen en concrete maatregelen ten behoeve van de gezondheid leiden. Ook vragen zij de overheid dit advies te vertalen naar effectief beleid dat primair gericht is op bescherming van gezondheid en leefomgeving, nu en in de toekomst.

De aanbieding is op 10 september vanaf 11.00 op het Anna van Buerenplein in Den Haag, waarbij iedereen welkom is.